Frančesko Petrarka: CCCX

Zefiro torna, e 'l bel tempo rimena,          Zefir se vraća, nosi lijepo vrijeme

e i fiori e l'erbe, sua dolce famiglia,          i cvijet i travu, svoj naraštaj cijeli

et garrir Progne et pianger Filomena,          i Proknin crkut i plač Filomene,

e primavera candida e vermiglia.          i Proljet što se rumeni i bijeli.

Ridono i prati, e 'l ciel si rasserena;          Nebo se vedri, polja se zelene;

Giove s'allegra di mirar sua figlia;          Zeus se gledat svoju kćer veseli;

l'aria e l'acqua e la terra è d'amor piena;          sve što je živo za ljubavlju vene;

ogni animal d'amar si riconsiglia.          zrak, vodu, zemlju sama ljubav preli.

 Ma per me, lasso, tornano i più gravi          Al' za me, jao, teški se uzdasi

sospiri, che del cor profondo tragge          vraćaju, što ih iz mog srca vuče

quella ch'al ciel se ne portò le chiavi;          ona što u raj odnese mu ključe;

 e cantar augelletti, e fiorir piagge,          te polja cvjetna, ptica mili glasi,

e 'n belle donne oneste atti soavi          i lijepih žena skladne kretnje lake

sono un deserto, e fere aspre e selvagge.          pustoš su, divlje zvijeri i opake.

Eshil - Stajaća pesma iz Orestije

Mnogi zemlja hrani jad - 

Grozna, strašna strašila;

Morski bezdan pun je puncat sav

Nemani, grozota;

Med nebom, zemljom sijevaju

U visini ognji svud;

Sve, što zrakom leti,

Gmiže, zemljom, pričat

O bijesnoći vihra zna.

Ali tko da ocrta

Čud nam mušku predrsku,

Tko li ženskog srca slijepog jar,

Ljubav, na sve spremnu,

Tu priju ljudskoj bijedi svoj?

Braka jaram zbaci li strast,

Ženska ljubav griješna,

Gore ona hara

Nego zvjerad, vihri svi.

Vjetrenaste ćudi nije li tko,

Neka čuje, zna

Testijevu kćer,

Čeda svog ubicu, kukavu.

Palež snuje, pali

Čeda glavnju - sva se žari;

S njome žiću dođe suđen dan, - 

Tako Usud sudi,

Majci kad iz krila s cvilom

Na svijet ono se rodi.

O ubici Skili priča svijet, - 

na nju mrzit je

Milom čovjeku

Rad dušmana ona spremi smrt, - 

Đerdan kretski, zlatni,

Minov zasljepi je darak,

Snu se preda ne sluteći zla,

 Niso, - vlas božanski

Istrgne mu bestidnica;

Dođe, uze ga Hermo.

Kad nemilih se sjetih dela već

O braku da se mrskome,

O domu, kletvi, snovima

I pletkam' srca ženskog šutim ja?

Junaka nam u oružju,

Junaka, puka diku, izdade.

Da s' klanjam hladnom doma ognjištu

I ženskom maču kukavičkom?

Al' najgori je zločin lemnijski, - 

Svijet trubi, žali gadan čin.

I mnogi - mnogi poredi

Strahotu našu s jadima lemnijskim.

S prokletstva, mržnje božije

Čovječiji rod nam prezren mora past.

Što bozi mrze nitko ne štuje.

Što eto s pravom ja ne rekoh?

Oštrljat, ljut mi zbliza mač

Skroz grudi probi, ranom rani

Sve Pravde radi - nogom gaze je,

Kako ne bi smjelo bit.

Sav božji odvrgoše strah

Po nepravdi oni.

Već stoji Pravde nakovanj,

Mač na njem komač Usud kuje

I čedo davne krvi prolite

Domu eno vodi sad.

A slavna Srda pamtilja

Zloću najzad kazni.

CCLXIX

Pao je visok stup i lovor zelen

što trudnoj misli davahu mi hlada;

istok da prođem, zapad, zalud nada

da ću ih nać, i jug, i sjever leden.

Ti ote, Smrti, meni dvostruk melem,

s kog život sretan ponos sa mnom vlada,

carstvo ni svijet ga neće vratit sada,

ni kamen drag, ni snage zlata vele.

No ako sve je tako po sudbini,

što mogu nego tužne duše biti,

prignuti glavu, uvijek suze liti?

U tom životu, što se divan čini,

kako li za čas iščezne pred nama

što stjecali smo s mukom godinama!

Rotta è l’alta colonna e ’l verde lauro

che facean ombra al mio stanco pensero;

perduto ò quel che ritrovar non spero

dal borrea a l’austro, o dal mar indo al mauro.

Tolto m’ài, Morte, il mio doppio thesauro,

che mi fea viver lieto et gire altero,

et ristorar nol pò terra né impero,

né gemma orïental, né forza d’auro.

Ma se consentimento è di destino,

che posso io piú, se no aver l’alma trista,

humidi gli occhi sempre, e ’l viso chino?

O nostra vita ch’è sí bella in vista,

com perde agevolmente in un matino

quel che ’n molti anni a gran pena s’acquista!

Lukrecije: Himna Veneri

prevela Anica Savić-Rebac

Enejevića majko, bogova

slasti, i ljudi, blaga Venero,

pod zvezdama što nebom promiču,

oživljavaš more brodonosno,

i zemlju, plodnu sjajnim žetvama.

Tobom se rađa svaki živi rod

i čim se rodi, gleda sunčev sjaj.

Pred tobom vetri beže, boginjo,

pred tobom i pred tvojim dolaskom

razleću se oblaci nebesni,

preda te cveće slatko prostire

svem vešta zemlja, morska pučina

tebi se smeje, nebo smireno

u blesku razlivenu tebi sja.

Čim sine lice dana proletnjeg,

Favonija čim životni dah

ojača, stega svih oslobođen,

objavljuju te ptice nebesne,

boginjo, prve, i tvoj dolazak

potresene u srcu zanosom

tvojim; a divlja stada zverinja

pašnjake bujne skokom prelaze,

prô reka brzih plivaju - kud ti

povedeš, žudno tebe prati svak,

milinom zarobljen. Po morima

i gori, rekama plahovitim, 

po lisnom domu ptica, poljima

zelenim, svakom ljubav umilnu

ulivajuć u srce, budiš žud

kroz naraštaje rod da množi svoj.

O prirodi stvari

Petrarka: CCL

Znala me u snu tešiti daleka         Solea lontana in sonno consolarme

onim anđeoskim ljupkim likom svojim         con quella dolce angelica sua vista

gospa; a sad sam tužan, nje se bojim         madonna; or mi spaventa et mi contrista,

ni bol ni strah mi nać ne mogu leka.         né di duol né di téma posso aitarme;

jer često licem ko da vidim neka           ché spesso nel suo vólto veder parme

da s patnjom zajedno joj stoji,           vera pietà con grave dolor mista,

i čujem to zbog čega srce zdvoji           et udir cose onde 'l cor fede acquista

radost i nadu što ne može čekat.           che di gioia et di speme si disarme.

Da li još pamtiš ono zadnje veče"          Non ti soven di quella ultima sera

- veli - kad vlažne napustih ti oči-           dice ella - ch’i’ lasciai li occhi tuoi molli

i pođoh, jerbo kasno bješe tada?           et sforzata dal tempo me n’andai?

Ne mogoh tad ni htjeh da to ti rečem;          I’ non tel potei dir, allor, né volli;

sad sigurna sam, kazat ću ti moći:           or tel dico per cosa experta et vera:

na zemlji više nemoj mi se nadat."           non sperar di vedermi in terra mai".

Petrarka: CCCLXVI

jevice lijepa, u sunčanoj svili,
što s krunom zvijezda višnjem Suncu tako
bje draga, te je svjetlost u te skrilo,
tebi me ljubav zborit sili jako:
al' ne znam počet ne pomogneš li ti,
i On, što ljubeć zače tvoje krilo.
Zazivam te, jer sveđ daš odziv bilo
kom što te s vjerom zvao:
Djevice, ako ti je žao
krajnje je ljudske bijede igda bilo,
molbu mi čuj, jer tvoju pomoć treba,
spasi me, grijehu se dah,
premda sam prah, a ti kraljica neba.

Vergine bella, che di sol vestita,

coronata di stelle, al sommo Sole

piacesti sí, che 'n te Sua luce ascose,

amor mi spinge a dir di te parole:

ma non so 'ncominciar senza tu' aita,

et di Colui ch'amando in te si pose.

Invoco lei che ben sempre rispose,

chi la chiamò con fede:

Vergine, s'a mercede

miseria extrema de l'humane cose

già mai ti volse, al mio prego t'inchina,

soccorri a la mia guerra,

bench'i' sia terra, et tu del ciel regina.

Mikelanđelo: Sonet III

sonet nastao oko 1496.-1503.

Pesnik opisuje Rim koji je za vreme pontifikata borbenog Julija II više sličio oružanom logoru, nego središtu hrišćanske crkve. Meduza je imala svojstvo da onoga ko je ugleda skameni, a držalo se da živi u skrivenim predelima Libije, gde ju je Persej i ubio. Pa kao što je ona ljude kamenila, tako i sadašnje prilike u Rimu kamene Mikelanđela. Pod ovaj sonet Mikelanđelo se potpisao "Vaš Mikelanđelo, iz Turske". Uistinu, kad ga je 1506. godine papa Julije II pozvao u Rim, Mikelanđelo je radije kanio ići za Carigrad, budući da mu je tadašnji turski sultan poverio izradu jednog mosta između Carigrada i Pere.

I

Qua si fa elmi di calici e spade

e ’l sangue di Cristo si vend’a giumelle,

e croce e spine son lance e rotelle,

e pur da Cristo pazïenzia cade.

Ma non ci arrivi più ’n queste contrade,

ché n’andre’ ’l sangue suo ’nsin alle stelle,

poscia c’a Roma gli vendon la pelle,

e ècci d’ogni ben chiuso le strade.

S’i’ ebbi ma’ voglia a perder tesauro,

per ciò che qua opra da me è partita,

può quel nel manto che Medusa in Mauro;

ma se alto in cielo è povertà gradita,

qual fia di nostro stato il gran restauro,

s’un altro segno ammorza l’altra vita?

II

Šlem i mač ovde od putira biva,

šakom i kapom prodaju krv Hrista,

od krsta, trnja, štit i koplje blista,

a Hristova se trpeljivost sriva.

Bolje od ovog kraja da se skriva,

do zvezda bi mu šiknula krv čista,

njegovom kožom trgovina ista,

ulice rimske, nigde dobra živa.

Da traćim blago, ako mi se htelo

bez posla, sad nek onaj s plaštom meni

skameni, kô Meduza Mavru telo;

no ako ubog na nebu se ceni,

kakvu nagradu iskat bi se smelo

kad drugi znak, več drugo žiće pleni?

III

Šljemove i sablje od kaleža kuju,

tu sad, a Krista krv obiljem teče,

od trnja i križa oružje je preče,

i mjesto njega samo sebe čuju.

U krajeve ove da ga put dovede,

krv bi mu i same zvijezde poprskala,

vidio bi na šta vjera mu je pala,

i kako mu novac tu sav svijet zavede.

Propasti evo, ako sam ja htio,

kao Libijca, okrutna Meduza,

papinski plašt je mene skamenio.

Shvaćam da bijeda može i da spasi,

al kako da se oko riješi suza,

kad se nada u spas sve to više gasi?